Şemaların Özellikleri 2

Bir önceki yazıda Hayatı Yeniden Keşfedin kitabında bahsedilen ilk altı şemanın özetini yazmıştım. Bu kez de kalan beş şemanın özetlerini paylaşacağım:

“Özgüveninizle ilgili iki şema, Kusurluluk ve Başarısızlık’tır.

Kusurluluk

Kusurluluk şeması ile kendinizi içten içe eksik ve kusurlu hissedersiniz. İnsanlar gerçek sizi tanıyacak kadar yakın olurlarsa, sizi sevilmez bulacaklarına inanırsınız. Kusurluluğunuz yakınlaşma arttıkça ortaya çıkabilir. Çocukken, ailenizde kendiniz olduğunuz için saygı gördüğünüzü hissetmediniz. Onun yerine, “kusurlarınız” yüzünden eleştirildiniz. Kendinizi suçladınız- kendinizi sevilmeye değer görmediniz. Yetişkin olarak, sevgiden korkuyorsunuz. Size yakın olan insanların size değer verdiğine inanmakta zorlanıyorsunuz. bu yüzden onların sizi reddetmesini bekliyorsunuz.

Başarısızlık

Başarısızlık, okul, iş ve spor gibi başarmayı gerektiren alanlarda yetersiz olduğunuz inancıdır. Akranlarınıza göre başarısız olduğunuza inanırsınız. Çocukken, başarılı olma konusunda aşağılık hissettirilmiş olabilirsiniz. Bir öğrenme bozukluğunuz olabilir veya okuma gibi önemli becerilerde uzmanlaşma konusunda yeterli disiplini öğrenmemiş olabilirsiniz. Diğer çocuklar sizden hep daha iyiydi. Size “aptal”, “yeteneksiz” veya “tembel” denildi. Yetişkin olarak, başarısızlıklarınızın derecesini abartarak ve başarısızlıklarınızı devam ettiren şekillerde hareket ederek bu şemayı sürdürüyorsunuz.

İki tane şema kendini ifade etmekle ilgilidir- ne istediğinizi ifade etme beceriniz ve gerçek ihtiyaçlarınızın karşılanması: Boyun Eğicilik ve Yüksek Standartlar.

Boyun Eğicilik

Boyun eğicilikle birikte siz kendi ihtiyaç ve arzularınızı başkalarını memnun etmek veya onların ihtiyaçlarını karşılamak için feda edersiniz. Diğerlerinin sizi kontrol etmesine izin verirsiniz. Bunu, ya kendi isteğinizi öne sürerseniz başkalarını incitecek olmanın suçluluk duygusundan ya da itaat etmezseniz terk edilmekten veya cezalandırılmaktan korktuğunuz için yaparsınız. Çocukken size yakın olan birisi, olasılıkla bir ebeveyn sizi kontrolü altına almıştır. Yetişkin olarak durmadan kontrolcü ve baskın insanlarla ilişkiye girip sizi kontrolü altına almasına izin veriyorsunuz ya da çok fazla zarar görmüş ihtiyaçlı insanlarla ilişkiye giriyorsunuz ve o kişiler sizin verdiklerinize karşılık vermiyor.

Yüksek Standartlar

Eğer yüksek standartlar şemanız varsa kendiniz ile ilgili aşırı yüksek beklentileri karşılamak için acımasızca çabalıyorsunuz. Statü, para, başarı, güzellik, düzen veya mutluluk, zevk, sağlık, başarı ve tatmin edici ilişkiler ile fark edilmeye aşırı önem veriyorsunuz. Muhtemelen kendinizle ilgili olan katı standartları başkalarından da bekliyorsunuz ve çok yargılayıcısınız. Çocukken en iyi olmanız bekleniyordu ve bunun dışındakilerin hep bir başarısızlık olduğu size öğretildi. Yaptığınız hiçbir şeyin yeterince iyi olmadığını öğrendiniz.

Haklılık

Haklılık hayattaki gerçek limitleri kabul etme becerisi ile ilişkilidir. Bu şeması olan kişiler kendilerini ayrıcalıklı hissederler. İstediklerini o anda yapabilme, söyleyebilme veya elde edebilme konusunda ısrar ederler. Başka insanların mantıklı ve uygun buldukları şeylere, bir amaca ulaşmak için gereken zamana ve sabıra ve başkalarına gelecek olan zarara aldırmazlar. Kendilerini disiplin etme ile ilgili zorlukları vardır.

Bu şeması olan bir çok kişi çocukken şımartılmıştır. Kendilerini kontrol etmeleri ve diğer çocuklara koyulan sınırlamaları kabul etmeleri onlardan istenmemiştir. Yetişkin olarak, istediklerini elde edemedikleri zaman benzer şekilde sinirlenirler. ” s.44-46

Böylece Hayatı Yeniden Keşfedin kitabında yer alan on bir şema tamamlanmış oluyor. Kitap her şema için uzun uzun bölümler ayırmış. Bir başvuru kitabı olarak mutlaka edinmenizi öneririm.

Kaynak: Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko, Hayatı Yeniden Keşfedin Psikonet Yayınları 4. Basım, Nisan 2014

Siz de olumsuz kısır döngülerinizden arınarak doyumlu, keyifli bir yaşam sürmek; veya çocuğunuzun gelişimine olumlu katkıda bulunabilmek isterseniz buyurun tanışalım.